Олоҥхо киһи аймах чулуу айымньыларын саамай сүрүннэрэ. Киһи олоҥхону иһиттэҕинэ кэрэтик саҥарарга, олоҥхо тылын өйдөөтөҕүнэ, мындырдык толкуйдуурга, ис хоһоонун биллэҕинэ, сөптөөхтүк дьаһанан олорорго үөрэнэр. Ити сыалтан сиэттэрэн Нам улууһун Е.П. Сивцев аатынан 2 Хомустаах орто оскуолатыгар алтынньы 27 күнүгэр олоҥхо күннэрин декатын чэрчитинэн "Күн оҕолоро" бырайыак ыытылынна. Бу күн үөрэнээччилэр, учууталлар, үлэһиттэр бука бара сахалыы таҥнан кэллилэр.
Бу тэрээһин бастакы чааһыгар 1 кылаастан 11 кылааска диэри кылаас салайааччылара оҕолорго кылаас чаастарын тэрийэн ыыттылар. Алын кылаас учууталлара Кривошапкина М.Х., Аргунова И.В., Рожина Я.П., Пестрякова З.Н. 1, 2, 3, 4 кылаас үөрэнээччилэригэр "Мин дойдум - олоҥхо дойдута" диэн кылаас чаастарын ыыттылар.
Үрдүкү кылаастарга маннык тиэмэлээх кылаас чаастара ыытылыннылар:
5 кылаас - "Эти-хааны чэбдигирдэр хамсаныылар", кылаас салайааччыта Протопопова Н.З.
6 кылаас - "Олоҥхоҕо уус кыһата", кылаас салайааччыта Новгородова Е.П., тереппут Слепцова А.Р.
7 кылаас - "Аал луук мас өйдөбүлэ", кылаас салайааччыта Максимова Т.М.
8 кылаас - "Олоҥхоҕо олох философията", кылаас салайааччыта Петрова В.С.
9 кылаас - "Олоҥхоҕо дьөһөгөй суолтата", кылаас салайааччыта Копырина Л.А.
10 кылаас, 11 кылаас кыргыттара - "Туйаарыма Куо - саха кыыһын идеала", кылаас салайааччыта Аргунова М.В.
10, 11 кылаас уолаттара - "Олоҥхоҕо эр киһи уобараһа", кылаас салайааччыта Местникова М.Н., физкультура учуутала Уваровский П.Р.
Кылаас чаастарын оҕолор олус сөбүлээтилэр, кэрэхсээтилэр, көхтөөх кыттыыны ыллылар.
Тэрээһин иккис чааһа - "Оллоонноон олорон олоҥхото истиэх". 1, 2, 3, 4 кылаас үөрэнээччилэрэ “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхо мультфильмы, ону сэргэ "Меҥуруур Бе5е" оҕолор туруорбут олоҥхолорун олуһун сэргээн көрдүлэр. Онтон үрдүкү кылаас (5-11) үөрэнээччилэригэр олоҥхо истиитэ буолла. Бука бары олбоххо, талах олоппоско лаҕыччы дьоһуннанан олорон биир дойдулаахпыт, ырыаһыт, олоҥхоһут Прокопий Прокопьевич Ядрихинскай-Бэдьээлэ "Дьырыбына Дьырылыатта" олоҥхоттон иһиттилэр. "Дьырыбына Дьырылыатта" олоҥхону нэһилиэктээҕи "Х-атас" фольклорнай ансаамбыл толордулар, бөлөх үлэтин "Түһүлгэ" култуура киинин үлэһиттэрэ туруордулар. Кэрэ кыыс килбик мичээрин, бухатыырдар дуолан охсуһууларын, ырыа-тойук эгэлгэтин, үҥкүү-битии эриэккэһин бэлэхтээбит "Түһүлгэ" култуура киинин үлэһиттэригэр оскуола коллектива махталын биллэрдэ. Үөрэнээччилэр сөҕү диэн сөхтүлэр, кэри диэн кэрэхсээтилэр. Түмүккэ илии-илииттэн ылсаммыт, тоҥолох-тоҥолохтон тутуһаммыт оһуокай түһүлгэтигэр кэрээбэт кэпсээннээх, хоһоонноох тойук тылларын дьиэрэттибит. Үҥкүү тылын эдэр ырыаһыт, тойуксут, оскуола повара Ньургуйана Сергеевна Новгородова эттэ.
Саха норуотун аан дойдуга аатырдыбыт олоҥхобут күннэрин мэлдьи өйдүү– саныы сылдьыахпыт. Олоҥхо дьикти кэрэ алыптаах дойдутугар дуоһуйа ыалдьыттаан аастыбыт. Олоҥхону истэр, ааҕар, чинчийэр, олоҥхо тылын сылаас тыыныгар уһуйуллар кыах үөрэнээччилэргэ толору баар буолла.
Саха тылын, литературатын учуутала Павлова А.Н. |
